nora begrippenkader basis
Id-7430d173-8cb2-4d25-a233-f5a294d65496
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Eigenschappen
Naam | NORA Begrippenkader Basis |
---|---|
Uitleg | Begrippen die vallen binnen het NORA begrippenkader oftewel de NORA architectuurbegrippen. |
Collecties
Begrip | Uitleg | Heeft bron |
---|---|---|
applicatielaag | Deze laag bevat algemene architectuurcomponenten die relevant zijn voor het maken van een architectuur waarin de aspecten van applicaties (zoals software, registraties, informatiesystemen) in balans worden gebracht met de afgesproken overheidsdiensten. | https://www.noraonline.nl/wiki/Vijflaagsmodel |
basisarchitectuur | Deze laag bevat de begrippen die in meerdere architectuurlagen van het NORA Vijflaagsmodel voorkomen. | |
basisconcept dienstverlening | Elke vorm van dienstverlening, en in het bijzonder het managen daarvan, behoeft een architectuur. Die managementarchitectuur bestaat uit dezelfde elementen als elke andere architectuur; een begrippenlijst, een set bouwblokken en een set regels voor de toepassing van die bouwblokken (principes). Overheidsdienstverlening is alle dienstverlening waarin sprake is van interactie en/of transactie tussen burgers en overheidsorganisaties. In die context definiëren we het Basisconcept voor Dienstverlening (bcDV) als de systematische benadering voor de werkwijzen van uitvoeringsorganisaties in de overheid en voor de uniforme specificatie van een dienst. | https://www.noraonline.nl/wiki/Basisconcept_van_Dienstverlening |
grondslagenlaag | Deze laag bevat algemene architectuurcomponenten die relevant zijn voor het maken van een architectuur waarin de aspecten van grondslagen (zoals wet- en regelgeving en beleid) in balans worden gebracht met de afgesproken overheidsdiensten. | https://www.noraonline.nl/wiki/Vijflaagsmodel |
identity and access management | Identity and Access Management (IAM) is vrij vertaald het beheer om er voor te zorgen dat de juiste "identiteiten" (denk daarbij vooral aan personen of computers), voor de juiste redenen en op het juiste moment toegang krijgen tot de juiste faciliteiten. Om tot meer eenduidige en gedeelde beelden inzake Identity & Access Management (IAM) te komen, geven we hier onze gezamenlijke visie daarop, met uitleg van de relevante aspecten en begrippen en een visualisatie en beschrijving van hun samenhang. Zo goed als mogelijk zijn kaders aangegeven: handvatten om IAM goed op te nemen in het ontwerp van onze dienstverlening. Vanuit de NORA sluiten we zo veel mogelijk aan op de internationaal gebruikte termen en omschrijvingen eventueel via vertalingen in het Nederlands. IAM wordt ook wel het aandachtsgebied Toegang genoemd: het gaat om alle activiteiten die gedaan moeten worden om een entiteit (zoals een burger) op een gecontroleerde manier toegang te geven tot resources, zoals een dienst (service). | https://www.noraonline.nl/wiki/Identity_%26_Access_Management_(IAM) |
informatiebeveiliging en privacy | Informatiebeveiliging betreft het selecteren, implementeren en periodiek evalueren van een samenhangend stelsel van beveiligingsmaatregelen voor de beveiliging van de Te Beschermen Belangen op basis van risicomanagement. Privacy betreft over 'het zelf bepalen wanneer, hoe en in welke mate informatie over mij wordt doorgegeven aan anderen', met andere woorden mensen houden de regie over hun eigen gegevens. | https://www.noraonline.nl/wiki/Beveiliging https://www.noraonline.nl/wiki/Privacy |
informatielaag | Deze laag bevat algemene architectuurcomponenten die relevant zijn voor het maken van een architectuur waarin de aspecten van informatie (Zoals begrippen en informatiemodellen) in balans worden gebracht met de afgesproken overheidsdiensten. | https://www.noraonline.nl/wiki/Vijflaagsmodel |
it-infrastructuurlaag | Deze laag bevat algemene architectuurcomponenten die relevant zijn voor het maken van een architectuur waarin de aspecten van de IT-infrastructuur (zoals netwerken en middle ware) in balans worden gebracht met de afgesproken overheidsdiensten. | https://www.noraonline.nl/wiki/Vijflaagsmodel |
organisatorische laag | Deze laag bevat algemene architectuurcomponenten die relevant zijn voor het maken van een architectuur waarin de organisatorische aspecten in balans worden gebracht met de afgesproken overheidsdiensten. | https://www.noraonline.nl/wiki/Vijflaagsmodel |
Begrippen
Begrip | Definitie | Heeft bron |
---|---|---|
Applicatielaag | De laag binnen het NORA-vijflaagsmodel voor de specificatie van de architectuur van applicaties. | https://www.noraonline.nl/wiki/Applicatielaag |
Grondslagenlaag | De laag binnen het NORA-vijflaagsmodel voor de specificatie van de architectuur van grondslagen. | https://www.noraonline.nl/wiki/Grondslagenlaag |
Herstellen | Het proces waarmee incidenten worden behandeld. | https://www.noraonline.nl/wiki/Het_procesmodel_en_de_werkstromen_van_de_overheidsorganisatie |
IT-infrastructuur | De IT-voorzieningen waarop applicaties draaien. | |
IT-infrastructuurlaag | De laag binnen het NORA-vijflaagsmodel voor de specificatie van de architectuur van IT-infrastructuur. | https://www.noraonline.nl/wiki/IT-Infrastructuurlaag |
Informatielaag | De laag binnen het NORA-vijflaagsmodel voor de specificatie van de architectuur van informatie. | |
NORA-vijflaagsmodel | De vijf architectuurlagen binnen de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA) waarin architectuurelementen worden ingedeeld. | https://www.noraonline.nl/wiki/Vijflaagsmodel |
Organisatorische laag | De laag binnen het NORA-vijflaagsmodel voor de specificatie van de architectuur van organisaties en de werkwijzen waarmee zij diensten leveren. | https://www.noraonline.nl/wiki/Organisatorische_laag |
Uitvoeren | Het proces waarin alle operationele activiteiten van de dienstverlener worden uitgevoerd. | https://www.noraonline.nl/wiki/Het_procesmodel_en_de_werkstromen_van_de_overheidsorganisatie#Vijf_processen_voor_alle_managementtaken_van_de_dienstverlening |
Verbeteren | Het proces waarmee verbeteringen worden behandeld. | https://www.noraonline.nl/wiki/Het_procesmodel_en_de_werkstromen_van_de_overheidsorganisatie |
Wijzigen | Het proces waarmee wijzigingen worden behandeld. | https://www.noraonline.nl/wiki/Het_procesmodel_en_de_werkstromen_van_de_overheidsorganisatie |
activiteit | Een samenhangende set van handelingen als onderdeel van een processtap. | USM |
afnemer | Een entiteit die iets afneemt van een andere entiteit. | |
afspraak | Dat wat partijen met elkaar hebben besloten. | |
applicatie | Een computerprogramma voor gebruikers. | https://www.begrippenxl.nl/rosa/nl/page/D2fd31f5-3d8b-459a-88ab-67151d2f97fe |
architectuur | De fundamentele concepten en eigenschappen van een object in zijn omgeving, samen met de leidende principes voor de realisatie en evolutie in de levenscyclus van dat object. | ISO/IEC/IEEE 42010:2022 |
architectuurpatroon | Techniek om bouwstenen in een architectuurcontext te plaatsen. | |
begrip | Een eenheid van denken die wordt uitgedrukt door een woord of een groep woorden en verwijst naar de betekenis die daaraan wordt gegeven. | https://docs.geostandaarden.nl/nl-sbb/nl-sbb/#begrip |
begrippenkader | Een verzameling normatief bedoelde begrippen die in een bepaald domein relevant zijn. | https://docs.geostandaarden.nl/nl-sbb/nl-sbb/#begrippenkader |
beheer | Alle handelingen die relevant zijn voor het instandhouden van iets. | NORA Begrippenkader |
beheerde infrastructuur | De componenten en kenmerken van de infrastructuur die de dienstverlener onder controle wil hebben om de overeengekomen diensten te kunnen verlenen. | https://www.noraonline.nl/wiki/USM_Procesmodel_inclusief_Werkstromen#USM-processen |
beleid | Een vooraf vastgestelde handelwijze voor het realiseren van doelen. | https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/beleid |
bericht | Een afgebakende hoeveelheid gegevens die een verzender naar een ontvanger stuurt. | https://logius-standaarden.github.io/Digikoppeling-Architectuur/#bijlage-b-begrippenlijst |
bevoegdheid | Het bezitten van toestemming om een handeling te mogen verrichten. | NORA Expertgroep IAM |
bouwsteen | Een herbruikbare component van een architectuur, aanpasbaar en bruikbaar in verschillende contexten. | |
capability | Dat wat een systeem kan presteren. | |
component | Een functioneel onderdeel van een systeem, bestaande uit meerdere elementen. | Kerngroep |
coördineren | Het plannen, aansturen van, en toezien op werkzaamheden door uitvoerders. | USM |
dienst | Een ondersteunde voorziening. | |
dienstencatalogus | Lijst van diensten die een dienstverlener beschikbaar stelt aan een afnemer. | https://usmwiki.com/index.php/Service_catalog/nl |
dienstverlener | Een organisatie die een dienst levert aan een organisatie of een natuurlijke persoon. | NORA Begrippenkader |
doel | Datgene wat je wil bereiken in de context van een missie. | USM |
doelarchitectuur | Een toekomstige gewenste architectuur. | NORA Begrippenkader |
doelstelling | Een specifieke en meetbare stap om een doel te bereiken. | https://usmwiki.com/index.php/Goal/nl |
domein | Samenhangend geheel van dingen in de werkelijkheid. | Kerngroep |
drijfveer | Iets dat motiveert om (uiteindelijk) bepaalde doelen te bereiken. | |
entiteit | Een object dat gedrag kan vertonen. | https://www.noraonline.nl/wiki/Expertgroep_IAM |
functie | De beoogde werking van iets. | https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/functie |
functioneren | De werking van iets. | ISO25010 https://www.noraonline.nl/wiki/De_bouwblokken_van_de_dienst#Samenstelling_van_een_dienst |
gebruiker | Een natuurlijke persoon die iets gebruikt. | https://nl.wikipedia.org/wiki/Gebruiker |
gegeven | Een vastgelegde waarneming of bewering over een eigenschap van een object. | https://docs.geostandaarden.nl/mim/mim/#gegeven |
goed | Iets dat bij overdracht een waarde vertegenwoordigt. | https://www.noraonline.nl/wiki/De_bouwblokken_van_de_dienst#De_voorziening |
governance | Een systematische werkwijze voor het besturen van, de gedragscode voor, en het toezicht op organisaties. | USM (COBIT ISO38500) |
grondslag | De wet- en regelgeving en/of het beleid die van toepassing zijn. | |
handeling | Een kleinste eenheid van werk als onderdeel van een activiteit. | https://www.noraonline.nl/wiki/De_bouwblokken_van_de_dienst#De_voorziening |
hulpmiddel | Een middel dat door een natuurlijk persoon of organisatie wordt gebruikt bij het uitvoeren van handelingen. | https://www.noraonline.nl/wiki/De_bouwblokken_van_het_managementsysteem#De_hulpmiddelen_die_de_mensen_gebruiken |
identiteit | Een verzameling van kenmerkende eigenschappen van een object. | |
incident | Een (dreigende) afwijking van het overeengekomen dienstniveau. | https://www.noraonline.nl/wiki/Het_procesmodel_en_de_werkstromen_van_de_overheidsorganisatie#Vijf_processen_voor_alle_managementtaken_van_de_dienstverlening |
informatie | De betekenis die mensen geven aan gegevens in een context. | |
informatieobject | Een op zichzelf staand geheel van gegevens met een eigen identiteit. | https://www.nationaalarchief.nl/archiveren/mdto/informatieobject |
informatieobject | Een op zichzelf staand geheel van gegevens met een eigen identiteit. ROSA: Een zelfstandige eenheid van informatie die betekenis heeft en daardoor bruikbaar c.q. van belang is binnen een bepaalde context. | |
informatievoorziening | Het geheel van voorzieningen waarmee een gebruiker in zijn informatiebehoefte kan voorzien. | |
infrastructuur | Het geheel van voorzieningen dat nodig is om iets te laten functioneren. | https://nl.wikipedia.org/wiki/Infrastructuur |
interactie | Het op elkaar reageren door entiteiten. | https://nl.wikipedia.org/wiki/Interactie |
interface | De beschrijving van de koppeling en daaruit voortkomende interactie tussen twee entiteiten. | NORA Begrippenkader |
interoperabiliteit | Het vermogen van entiteiten om te kunnen interacteren. | https://www.noraonline.nl/wiki/Basisconcept_van_Dienstverlening |
kernwaarde | Fundamentele overtuiging van een natuurlijk persoon of een organisatie, gebaseerd op maatschappelijke waarden. | https://www.noraonline.nl/wiki/Kernwaarde |
keten | Een samenwerkingsverband tussen organisaties die, naast hun eigen doelstellingen, een of meer gemeenschappelijke doelstellingen nastreven. | https://www.noraonline.nl/wiki/Basisconcept_van_Dienstverlening#Dienstverleningsketens; https://www.noraonline.nl/wiki/Ketensturing/De_wereld_van_ketens |
ketenproces | De verbijzonderde beschrijving van een proces, die dient als referentie voor praktijksituaties waarbij de uitvoering door verschillende organisaties plaats vindt. | |
klantreis | De acties van een gebruiker en de interacties tussen een gebruiker en een dienstverlener bij het afnemen van een dienst, gezien vanuit het perspectief van de gebruiker. | https://nl.wikipedia.org/wiki/Klantreis |
knooppunt | Een voorziening die het afnemers mogelijk maakt aan te sluiten op gegevensbronnen. | NORA Begrippenkader |
koppelvlak | Een interface die uitwisseling van gegevens tussen informatiesystemen verzorgt. | https://www.begrippenxl.nl/rosa/nl/page/673c1668-926a-4f70-b414-68914b1ada8f |
machtiging | Een herroepbare bevoegdheid die een organisatie of natuurlijke persoon (de vertegenwoordigde) verleent aan een andere organisatie of natuurlijke persoon (de vertegenwoordiger) om in naam van eerstgenoemde handelingen te verrichten. | Expertgroep IAM |
management | Het deel van de organisatie dat zich bezig houdt met het managen. | https://usmwiki.com/index.php/Management/nl |
managementsysteem | Een samenhangend stelsel van middelen waarmee je doelen realiseert. | https://www.noraonline.nl/wiki/De_bouwblokken_van_het_managementsysteem |
managen | Het organiseren van taken om doelen effectief en efficiënt te bereiken. | https://usmwiki.com/index.php/Manage/nl |
melding | Een verzoek vanuit een afnemer aan een dienstverlener waarmee een beroep wordt gedaan op de ondersteuning van een voorziening. | https://www.noraonline.nl/wiki/Het_procesmodel_en_de_werkstromen_van_de_overheidsorganisatie#Vijf_processen_voor_alle_managementtaken_van_de_dienstverlening |
mens | Levend wezen van de soort homo sapiens. | |
metagegeven | Een gegeven over gegevens. | NEN-EN-ISO 19115:2005 |
metamodel | Model van modellen. | https://dbpedia.org/page/Metamodeling |
middel | Datgene wat je aanwendt om een doel te bereiken. | https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/middel |
missie | Een beknopte verklaring over wat de organisatie nastreeft in de context van haar visie en onder invloed van drijfveren. | https://usmwiki.com/index.php/Mission/nl |
model | Een vereenvoudigde representatie van een deel van de werkelijkheid. | https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/model |
natuurlijk persoon | Een individueel mensenlijk wezen dat dood of levend kan zijn maar niet denkbeeldig | EU Core Vocabulary Person |
niet-natuurlijk persoon | Een rechtspersoon of een samenwerkingsverband zonder rechtspersoonlijkheid. | NORA Begrippenkader |
object | Een onderscheidbaar iets in het beschouwde domein. | https://docs.geostandaarden.nl/mim/mim/#dfn-objecten |
objecttype | De typering van een groep objecten die binnen een domein relevant zijn en als gelijksoortig worden beschouwd. | https://docs.geostandaarden.nl/mim/mim/#dfn-objecttype |
ondersteuning | De hulp die de afnemer ontvangt van de dienstverlener bij het benutten van de dienst. | https://www.noraonline.nl/wiki/De_bouwblokken_van_de_dienst#De_ondersteuning |
ontwerp | De representatie van een toekomstige werkelijkheid. | |
open standaard | Een standaard die tot stand is gekomen volgens een voor eenieder toegankelijke procedure, die openbaar toegankelijk en kosteloos bruikbaar is, en waarvan over de specificaties blijvend vrijelijk kan worden beschikt of waarvan de specificaties blijvend kunnen worden verkregen tegen een redelijke vergoeding. | https://www.digitaleoverheid.nl/overzicht-van-alle-onderwerpen/wetgeving/wet-digitale-overheid/ |
organisatie | Groep mensen die samenwerken om specifieke doelen te bereiken. | NORA Begrippenkader |
organiseren | Het specificeren van de wijze waarop taken worden uitgevoerd en het beschikbaar maken van de hiervoor noodzakelijke middelen. | https://usmwiki.com/index.php/Organize/nl |
partij | Een persoon of een groep personen die samenwerken of een rol spelen in een bepaalde context. | Expertgroep |
patroon | Een generieke structuur die voor meerdere toepassingen herbruikbaar is. | |
persoonsgegeven | Een gegeven over een natuurlijk persoon. | https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016R0679#page=33 |
practice | Een praktische beschrijving van de wijze waarop een taak wordt uitgevoerd. | https://usmwiki.com/index.php/Practice/nl |
principe | Een fundamentele en algemeen toepasbare regel, gebaseerd op een overtuiging en die geldt als richtlijn. | |
procedure | De specificatie van een proces of een (daaruit samengestelde) workflow en de uitvoerder van elke handeling daarin. | https://www.noraonline.nl/wiki/De_bouwblokken_van_het_managementsysteem#Werkwijzen:_processen _procedures _werkinstructies |
proces | Een verzameling processtappen die wordt getriggerd om een beoogd resultaat te bereiken. | https://www.noraonline.nl/wiki/De_bouwblokken_van_het_managementsysteem#De_dingen_die_de_mensen_doen |
procesmodel | Model dat de processen en hun onderlinge samenhang specificeert. | https://www.noraonline.nl/wiki/USM_Procesmodel_inclusief_Werkstromen |
processtap | Een samenhangend geheel van activiteiten als onderdeel van een proces. | https://www.noraonline.nl/wiki/Het_procesmodel_en_de_werkstromen_van_de_overheidsorganisatie#Acht_standaard_werkstromen_of_workflows |
product | Dat wat je produceert. | https://usmwiki.com/index.php/Product/nl |
profiel | Een verzameling van specificerende kenmerken. | https://usmwiki.com/index.php/Profile/nl |
programmatuur | Het geheel van digitale gegevens en instructies die een computer gebruikt om taken uit te voeren. | https://www.begrippenxl.nl/archixl/nl/page/Software |
raamwerk | De opzet, de structuur of het concept van iets. | https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/raamwerk |
rechtspersoon | Een organisatie die in het recht als rechtssubject is erkend als drager van wettelijke rechten en plichten | EU Core Vocabulary (nog nalopen welke) |
referentiearchitectuur | Een architectuur, gebaseerd op de praktijk, die als een voorbeeld dient voor het opstellen van specifieke (referentie)architecturen. | |
referentiecomponent | Een component van een systeem die geldt als referentie voor een bepaald doel. | |
rol | Een combinatie van taken die een medewerker tijdelijk op zich neemt en die afwisselend door verschillende personen kan worden vervuld, aangevuld met bevoegdheden en verantwoordelijkheden. | https://usmwiki.com/index.php/Profile/nl |
service | Een ondersteunde voorziening, die door een dienstverlener aan een afnemer beschikbaar wordt gesteld. | |
solution-architectuur | Architectuur van de oplossing van een specifiek probleem. | https://www.noraonline.nl/wiki/Solution-architectuur |
standaard | Vaststaand, erkend voorbeeld of model. | https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/standaard |
stelsel | Een systeem waarbinnen organisaties via afspraken, standaarden en/of voorzieningen samenwerken om bepaalde functionaliteit te realiseren. | |
strategie | Het plan waarmee de organisatie haar missie wil bereiken. | |
systeem | Een samenhangend en geïntegreerd geheel van componenten die elkaar wederzijds beïnvloeden. | https://www.noraonline.nl/wiki/De_bouwblokken_van_het_managementsysteem#De_componenten_van_de_dienstverlener |
taak | Een opdracht om een samenhangende verzameling handelingen uit te voeren. | https://usmwiki.com/index.php/Task/nl |
taxonomie | Een begrippenkader, waarin begrippen hiërarchisch op basis van een classificatiecriterium zijn geordend in groepen of types. | https://docs.geostandaarden.nl/nl-sbb/nl-sbb/#taxonomie |
thesaurus | Een begrippenkader waarin begrippen semantisch en hiërarchisch zijn geordend. | https://docs.geostandaarden.nl/nl-sbb/nl-sbb/#thesaurus |
toegang | De mogelijkheid van een entiteit om een object te benaderen en te gebruiken. | NORA Begrippenkader |
toeleverancier | Een leverancier van de dienstverlener. | https://usmwiki.com/index.php/Supplier/nl |
toepassingsgebied | Een onderwerp waarop iets van toepassing is. | |
uitvoerder | De persoon die iets uitvoert. | |
verantwoordelijkheid | De plicht of verplichting om bepaalde taken uit te voeren en daarover verantwoording af te leggen. | https://taaladvies.net/verantwoording-of-verantwoordelijkheid |
versie | Een bepaald voorkomen van iets. | |
verwerking | Het geheel van bewerkingen die worden uitgevoerd op persoonsgegevens | artikel 4.2 lid 2 AVG |
vestiging | Een deel van een organisatie dat zich richt op dienstverlening in een specifiek geografisch gebied en daar ook een locatie heeft. | http://opendata.stelselcatalogus.nl/hr/id/begrip/vestiging |
virtualisatie | Een technologie die een virtuele component creëert die zich functioneel hetzelfde gedraagt als een fysieke component, en waarbij het voor de gebruiker/beheerder niet zichtbaar is welke onderliggende fysieke component daarvoor gebruikt wordt. | |
visie | Een korte verklaring over een gewenste toekomst waar de organisatie een bijdrage aan wenst te leveren. | https://usmwiki.com/index.php/Vision/nl |
voorziening | De ondersteunde goederen en/of handelingen die de dienstverlener beschikbaar stelt aan de afnemer als onderdeel van de dienst. | https://www.noraonline.nl/wiki/De_bouwblokken_van_de_dienst#Samenstelling_van_een_dienst |
waarde | De betekenis of het belang dat aan iets wordt toegekend. | |
waardestroom | De verzameling van handelingen die nodig zijn om een dienst te leveren, gezien vanuit het perspectief van de dienstverlener. | https://usmwiki.com/index.php/Value_stream/nl |
werkingsgebied | Het domein waarin iets uitwerking heeft. | NORA |
werkinstructie | De specificatie van een proces of een (daaruit samengestelde) workflow, de uitvoerder van elke handeling daarin, en de technische uitvoeringsvoorschriften en hulpmiddelen die deze uitvoerder daarbij hanteert. | https://www.noraonline.nl/wiki/De_bouwblokken_van_het_managementsysteem#Werkwijzen:_processen _procedures _werkinstructies |
werkwijze | Een manier om iets uit te voeren. | https://www.noraonline.nl/wiki/De_bouwblokken_van_het_managementsysteem#Werkwijzen:_processen _procedures _werkinstructies |
workflow | Een reeks opeenvolgende handelingen in het procesmodel van een organisatie, waarmee een dienstverleningsverzoek van begin tot eind wordt afgehandeld. | https://www.noraonline.nl/wiki/Het_procesmodel_en_de_werkstromen_van_de_overheidsorganisatie#Acht_standaard_werkstromen_of_workflows |